Trasa Harracha

Vrchlabí Náměstí - Vrchlabí Náměstí

Po włościach hrabiego
[60km/1666m; MTB]

Harrachowie to stara i znacząca szlachta, spokrewniona z wieloma
europejskimi arystokratycznymi rodami. Może pochwalić się szeregiem
słynnych osobistości – kardynałów, dyplomatów, przemysłowców.
W okresie wojny 30-letniej Harrachowie dostali się na podkarkonoskie
tereny – w 1632 r. kupili pałac w Horní Brannej od generała wojsk cesarskich
Albrechta Wallensteina (Waldsteina). W 1701 r. kupili także sąsiadujący
majątek jilemnicki, a ich włości obejmowały obszar całych Karkonoszy
Zachodnich. Pomimo posiadania dóbr także w innych częściach Czech,
Węgier i Austrii, główną ich siedzibą zostały Karkonosze. Harrachowie
byli wykształceni i przedsiębiorczy, dla zachodniej części Karkonoszy
oznaczało to długi okres dobrobytu. W XVIII w. przędzę i płótno z okolic
Jilemnicy eksportowano aż do Harlemu, Amsterdamu czy Wenecji i Genui.
W XIX w. szklane wyroby z dzisiejszego Harrachowa były znane na całym
świecie.
W ludzkiej pamięci najlepiej zapisał się Jan Nepomucen Franciszek
hr. Harrach (1828-1909). Był on sprawiedliwym człowiekiem i patriotą, a
także wzorowym gospodarzem. Znał się dobrze na gospodarce leśnej,
wspierał także początki turystyki w Karkonoszach – stworzył ścieżki
turystyczne prowadzące w góry, na szlakach budował restauracje, na
wzgórzu Žalý zaś wieżę widokową. Dla swoich leśników przywiózł jako
pierwszy w Czechach narty, rozpoczynając tym samym erę narciarstwa.
W 1904 r. stworzył pierwszy karkonoski rezerwat przyrody.
W 1879 r. hrabia Harrach zorganizował w Jilemnicy rzecz wyjątkową
– zjazd leśników. Spotkaniu ok. 600 uczestników przewodniczył sam
książę Schwarzenberg. Długie kolumny karet woziły gości zwiedzających
gospodarstwa hrabiego. Nasza trasa prowadzi ich śladem.
Wyruszymy z Jilemnicy obok wybudowanej przez Harracha restauracji
z punktem widokowym na wzgórze Kozinec, skąd zobaczymy część
Karkonoszy Zach., będących niegdyś własnością hrabiego. Obejrzymy
je jeszcze raz ze wzgórz nad Roprachticami. Potem czeka nas zjazd do
doliny Izery, gdzie przetniemy malowniczą trasę kolejową powstałą –
dzięki Harrachowi – w 1899 r. Od Izery możemy jechać w stronę gór doliną
Poniklej albo spokojniejszą i romantyczniejszą doliną na Stromkovice. W
obu znajdziemy górskie chaty ze zrębową częścią mieszkalną i murowaną
gospodarczą. W wielu z nich były warsztaty tkackie, w innych pracowali
stolarze, kołodzieje, gonciarze i lutnicy, w jeszcze innych wyplatano kosze
czy robiono szczotki. Pracowali tu też szewcy oraz szklarze. W Poniklej
do dziś zachowała się tradycja dmuchania i nawlekania szklanych pereł
oraz produkcji ozdób choinkowych – odwiedzić możemy firmę Rautis.
Także w Poniklej istnieje prywatne muzeum rzemiosł karkonoskich,
mieszczące się w zrębowej stodole. Pod koniec XIX w. dobiegała kresu
era produkcji chałupniczej, rozpoczynała się era przemysłowa. Na dole
nad Izerą znajdziemy np. ogromne zabudowania fabryczne powstałej tu
wtedy tkalni.
Po zwiedzeniu wsi nad Izerą po raz ostatni wyruszymy pod górę – na
Benecko. Prowadziły tędy pierwsze szlaki turystyczne na szczyt Žaly, na
którym hrabia Harrach kazał wybudować jedyną kamienną wieżę widokową
w Karkonoszach oraz restaurację (nie przetrwała II wojny światowej).
Zanim ostatecznie zjedziemy do Vrchlabí chyba odnajdziemy jeszcze
chałupę, w której – podobnie jak gościom przez stu laty – przygotują nam
którąś z typowych karkonoskich potraw – kyselo, houbovec czy sejkory.