Krkonoše
    
 
Liczba zwiedzających
Liczba zwiedzających

O regionie


O regionie

lista zdjęć lista zdjęć
(znaleziono: 11 z 95 pozycji w kategorii: O regionie)

Ergis ID: 20

Mapa geologiczna

powiększyć obrazek:  * Karkonosze

1) GRANIT
2) ŁUPKI MIKOWE I FILLITY
3) GNEJS
4) ŁUPKI
5) KWARCYTY
6) WAPNIE KRYSTALICZNE

Ergis ID: 19

Granit

powiększyć obrazek:  * Karkonosze
powiększyć obrazek:  * Karkonosze

Przeważającą część polskich Karkonoszy oraz cały grzbiet główny od Harrachova aż do Śnieżki tworzy granit. Rozżarzona magma granitowa dostała się w okresie paleozoiku do okolicznych łupków krystalicznych i wytworzyła masyw granitowy o grubości aż do 5 km. W miejscu styku magmy granitowej ze skałami węglanowymi powstały karkonoskie złoża rudy (Obří důl, Svatý Petr, Malá Úpa).
Dla granitowych grzbietów charakterystyczne są wyrównane, lekko zaokrąglone wierzchołki.
W wypadku karkonoskiego granitu – analogicznie jak u innych masywów granitowych – występuje cały system pęknięć. Masyw rozpada się w charakterystyczny sposób wzdłuż nich na prostopadłościenne bloki (na ilustracji bloki prostopadłościenne przy Wodospadzie Pančavskim). Na grzbietach spotkamy się z kumulacją skał, z tzw. torusami, gdzie *erozja wyszlifowała ostre prostopadłościany do kształtu ‘bochenków’.

Ergis ID: 21

Łupki krystaliczne (gnejsy, łupki łyszczykowe, tylllity, kwarcyty)

powiększyć obrazek:  * Karkonosze
powiększyć obrazek:  * Karkonosze
powiększyć obrazek:  * Karkonosze

Skałami, które najczęściej występują w czeskich Karkonoszach to łupki krystaliczne (w polskich - granity), a takźe gnejsy, łupki łyszczykowe, tylllity i kwarcyty. Powstały one w okresie protezoiku i paleozoiku przed mniej więcej pół miliardem lat. Olbrzymie ciśnienia i temperatury, występujące podczas procesów powstawania gór przetopiły w tym okresie pierwotne warstwy osadów morskich i wulkanicznych na nowe skały. Dla wielu łupków krystalicznych jest charakterystyczna struktura warstwowa.
Łupki krystaliczne – w odróżnieniu od prostopadłościennego rozkładu granitu – rozpadają się na kawałki o ostrych kształtach. Powoduje to, że granie z łupków krystalicznych są bardziej ostre i bardziej strome. Kamienie usypujące się z grani posiadają również odmienny kształt, zależny od rodzaju skały, z której grań jest zbudowana.
Z łupków krystalicznych jest zbudowany wewnętrzny Czeski Grzbiet z sąsiadującymi rejonami oraz część grani głównej od Śnieżki na wschód.
Łupki krystaliczne są bardziej wytrzymałe na erozję w porównaniu z granitem. Dlatego też granie, które są z nich zbudowane nie są takie gładkie i mają bardziej strome zbocza (Kozí hřbety, Obří hřeben, Śnieżka, ...).

Ergis ID: 22

Wapień

powiększyć obrazek:  * Karkonosze

We wnętrzu łupków krystalicznych występują wtrącenia, soczewki wapni krystalicznych oraz dolomitów. W kilku miejscach w Karkonoszach są one wydobywane (Černý Důl, Horní Lánov, Suchý důl, przed tym również Strážné). Po przeszlifowaniu są stosowane jako wykładziny (marmur), do produkcji wapna itp. W wapniach tworzą się również w Karkonoszach mniejsze jaskinie.
<<< Dzisiaj opuszczony kamieniołom w miejscowości Strážné był źródłem marmuru kamieniarskiego, na który był duży popyt.

Ergis ID: 27

Jaskinie

powiększyć obrazek:  * Karkonosze
powiększyć obrazek:  * Karkonosze

W Karkonoszach znajduje się ponad dwadzieścia niewielkich jaskiń, przede wszystkim na ich wschodniej i południowej krawędzi. Powstały w konsekwencji cyrkulacji wody w warstwach wapnia. Większość z nich nie posiada nawet wejść naturalnych z góry – prawie wszystkie wejścia zostały odkryte podczas wydobywania wapnia w kamieniołomach. Niektóre – być może – jeszcze czekają na odkrycie.
Jaskinie karkonoskie jeżeli chodzi o wielkość i piękno nacieków krystalicznych są nieporównywalne z jaskiniami Morawskiego krasu. Nie znajdziemy tutaj wielkich podziemnych rzek. Istnieją tu jaskinie z głębokimi podziemnymi jeziorami, które do dzisiaj nie są dostatecznie zbadane. Ozdobne nacieki krystaliczne w Karkonoszach są bardzo ubogie. Wyjątkiem jest jaskinia Trucovna.
W bezpośrednim sąsiedztwie Karkonoszy znajdują się publicznie dostępne Jaskinie Bozkovskie z pięknymi, ozdobnymi wnętrzami.

Ergis ID: 25

Kotły polodowcowe

powiększyć obrazek:  * Karkonosze
powiększyć obrazek:  * Karkonosze

Podczas epoki lodowej w okresie starszego czwartorzędu powstało w Karkonoszach parę języków lodowców, przesuwających się do kotlin. Masy lodu, które powoli przesuwały się na dół wyżłobiły końce doliny do kształtu tzw. ‘kotła‘ i – następnie – kotlinę do kształtu litery U (kotliny, które wyżłobiła rzeka posiadają przekrój poprzeczny w
kształcie litery V). W Karkonoszach czeskich są nazywane ’jámami’.

Lód powoli przesuwał przed sobą kamienie i kawałki skał – ich zwałowiska nazywamy morenami. Morena czołowa w kilku wypadkach przegrodziła dolinę. Woda z topniejącego lodowca nie mogła odpływać i w taki sposób powstały jeziora lodowcowe. Znajdziemy je przede wszystkim po polskiej stronie Karkonoszy.
W Karkonoszach znajdują się jeziora lodowcowe, nazywane po polsku ‚stawami‘.

Ergis ID: 26

Karling góry Śnieżki

powiększyć obrazek:  * Karkonosze

Wyjątkiem wśród karkonoskich szczytów jest Śnieżka, na którą erozja lodowcowa działała z trzech stron – pozostał z niej tylko szczyt. Powstały ostrosłup posiada fachową nazwę ‚karling‘.

Ergis ID: 23

Skałki (torusy)

powiększyć obrazek:  * Karkonosze
powiększyć obrazek:  * Karkonosze

Dla górnych regionów – tak samo jak i dla zboczy na polskiej stronie głównego grzbietu – są charakterystyczne, pojedyncze skały w kształcie wieży, nazywane kamieniami lub skałami. Powstały podczas mezozoiku i trzeciorzędu, kiedy to zostały naruszone przez
*erozję i przemieszczone mniej wytrzymałe elementy skał. W ten sposób zostały odsłonięte całe bloki granitowego korpusu, które były przed tym ukryte głęboko pod ziemią.
Odsłonięte skały granitowe w wyniku oddziaływania mrozu (co w wypadku granitu jest zupełnie normalne) stopniowo popękały i uzyskały formę kwadratowych bloków. Dzisiejszą formę w kształcie bochenka spowodowało dalsze wietrzenie i wygładzanie.
Torusy są w Karkonoszach nazywane „kamieniami" – są to np. „Polední kámen" (na ilustracji), „Mužské kameny", „Dívčí kameny", „Harrahovy kameny", ...

Ergis ID: 24

Poligony kamienne

powiększyć obrazek:  * Karkonosze
powiększyć obrazek:  * Karkonosze
powiększyć obrazek:  * Karkonosze

Na większej powierzchni szczytowych partii Karkonoszy erozja mrozowa spowodowała powstanie ‚mórz‘, składających się z kamieni i resztek skał. Jeśli obserwujemy to zjawisko z ‚lotu ptaka‘ lub przy uważnym obserwowaniu w terenie wtedy możemy zauważyć, że kamienie formują się do pewnego rodzaju ornamentów w kształcie kręgu – ‚poligonów‘. Nie chodzi o żadne cywilizacje pozaziemskie, ale o działanie mrozu.
Woda między kamieniami zamarza i ponownie taje. Dzięki temu nieustannie zmienia się objętość i są wzajemnie sortowane drobniejsze i większe kamienie. Po pewnym okresie powstają w ten sposób regularne wzory ornamentowe. Mróz wytłacza większe kamienie ze środka ‚poligonu‘ w kierunku na zewnątrz. Na granicy dwu ‚poligonów‘ kamienie są wzajemnie przetłaczane i zajmują nienaturalną, pionową pozycję.
Niektóre ‚poligony‘ składają się tylko z kamieni, w wypadku innych w środku znajduje się drobniejszy tłuczeń lub ziemia, gdzie rośnie trawa lub małe krzaczki.
‚Poligony‘ na zboczach (w konsekwencji grawitacji ziemskiej i ściekania mokrego gruntu) przedłużają się i uzyskują kształt długich bruzd.

Ergis ID: 29

Wodospady

powiększyć obrazek:  * Karkonosze

W najwyższych rejonach Karkonoszy posiada swoje źródła kilka strumieni i rzek. Po drodze do kotliny muszą przezwyciężyć duże różnice wysokości – w takich miejscach powstają wodospady. Największe z nich znajdziemy na stromych zboczach dużych dolin polodowcowych – jest to Labský důl, Úpská jáma itp. Najwyższym wodospadem jest wodospad Pančavy (149 m. ) na krawędzi Łabskiej kotliny. Rzeczka Pančava wypływa z Torfowiska Pančavskiego (blisko źródła Łaby), następnie spada kaskadami na dno kotliny i po chwili wpływa do Łaby. W pobliżu wodospadu znajduje się trasa turystyczna i można tutaj zatrzymać się w dwóch miejscach widokowych. W pobliżu wodospadów spotkamy szereg rzadkich gatunków roślin i zwierząt, którym odpowiada duża wilgotność tego środowiska.

Ergis ID: 28

Kotły eworsyjne

powiększyć obrazek:  * Karkonosze

Rodzajem erozji wodnej jest tzw. eworsja, która drąży dno rzeki przez szlifowanie okruchami skał, które są obracane wirami wodnymi (tak jak papierem ściernym). Tam, gdzie dzięki kształtowi koryta powstają wiry wodne, woda wydrąża okrągłe wgłębienia, które są nazywane ‚kotłami eworsyjnymi‘. W karkonoskich rzekach i strumieniach wspomniane zjawisko występuje często.
W ciągu milionów lat takiego drążenia kotły eworsyjne ‚mogą uzyskać fantastyczną głębokość. Wyjątkowo pięknie wydrążony kocioł znajdziemy w korycie rzeki Jizery przy Vilémovie, bezpośrednio pod szosą. Na ilustracji kocioł eworsyjny wydrążony w łupkach tyllitowo - serycytowych. Przepiękne ‚kotły eworsyjne‘, wydrążone w granicie znajdziemy również na rzeczce Mumlava blisko Harrachova.

 
Proponujemy
pict: Pramen Labe (Źródło Łaby) - Špindlerův Mlýn

Pramen Labe (Źródło Łaby)

Špindlerův Mlýn
Proponujemy
pict: Úpská rašelina (Torfowisko Upy) - Pec pod Sněžkou

Úpská rašelina (Torfowisko Upy)

Pec pod Sněžkou
Proponujemy
pict: Zamek - Jilemnice

Zamek

Jilemnice